Marjolijn van Heemstra

Het theater is een plek om te kijken, te luisteren, te observeren. Een magische plek. Je gaat in een stoel zitten, het licht dooft en een nieuwe wereld toont zich. Maar terwijl je kijkt, word je bekeken. Motten, muggen, padden, vleermuizen, vogels, kevers en soms zelfs vissen vormen het publiek van het theaterpubliek dat binnenloopt, de jas ophangt, naar de wc gaat, een stoel zoekt en zich in de stilte van de zaal onbekeken waant.

In de voorstelling Observaties van een theaterrat onderzoekt Marjolijn van Heemstra welke levende wezens het publiek van het publiek zijn en wat we kunnen zeggen over hun waarneming van de menselijke toeschouwer. Het is een verhaal waarin het theater geen afgesloten ruimte is maar een poreus tehuis voor staarten, vleugels en pootjes. Wat gebeurt er als we ons openstellen voor de blik van andere levende wezens? Als we beseffen dat we niet alleen de kijkers zijn maar ook degenen die bekeken worden?

Observaties van een theaterrat is gebaseerd op lokaal onderzoek. We lichten het Parktheater door met ecologen, medewerkers en de beheerders van het gebouw. Samen maken we een ecologische scan van wat er in, op, onder en tussen het theater leeft. Welke vogel, vleermuis en kever treffen we aan? Welke grassoort heeft zijn lot verbonden aan dat van het theater? Wat begint als een theatrale onderzoekspresentatie verglijdt in een vrolijke aanklacht tegen de menselijke arrogantie en een pleidooi voor verwondering over de vitaliteit van stedelijke ecosystemen. Vol liefde voor kevers en mijten en met een kleine, taaie hoop dat er altijd andere wezens met ons mee blijven leven, hoe bont we het ook maken.

Marjolijn van Heemstra: “Na twee jaar geen theatervoorstellingen te hebben gespeeld, begon ik de zaal een beetje te missen. De geur, de concentratie. Iets in mij verlangde weer naar het tikken van de lampen en het kuchen van het publiek. Tegelijkertijd voel ik me door al mijn werk buiten ook wat vervreemd van de gecontroleerde omgeving die een theaterzaal is. Ik hou van de poreusheid van een donker bos, van het overgeleverd zijn aan de wereld. Ik begon me af te vragen of ik het theater niet op de een of andere manier poreuzer zou kunnen krijgen. Wat als ik de muren, de vloeren, het dak van die gebouwen wat meer zou kunnen laten ademen, leven? Zo ontstond het idee voor Observaties van een theaterrat.”

• Première op 21 januari

Nieuwsgierig geworden naar het onderzoek van Marjolijn van Heemstra en ecoloog Jap Smits? Volg hier live alle expedities!

Over Marjolijn van Heemstra
Marjolijn van Heemstra (1981) is dichter, schrijver, theatermaker, journalist en podcastmaker. Sinds 2019 schrijft ze voor De Correspondent over de vraag hoe de ruimte ons kan helpen om anders naar de aarde te kijken. Haar boek over dit thema, In lichtjaren heeft niemand haast, werd verkozen tot NPO Radio 1 Non-fictie Boek van het Jaar. In 2023 schreef Marjolijn het essay voor de maand van de filosofie, Wat is ruimte waard. Sinds drie jaar houdt ze zich vooral bezig met De Nacht-Wacht, een onderzoek naar de waarde van de nacht en het donker.