A SLICE IF LIFE

De rijke, diverse culturele achtergrond van Naima El Jaouhari, projectmanager Diversiteit & Inclusie bij Driessen in Helmond, strekt zich uit over Europa. Naima bracht een groot deel van haar leven door in Duitsland, studeerde in Engeland en verhuisde drie jaar geleden naar Eindhoven.

Op een regenachtige wintermiddag reflecteert ze op deze migratie en deelt ze haar inzichten over de dynamiek tussen insiders en outsiders. Dit fenomeen, waarbij internationals en anderen zich, ondanks hun bijdrage aan de samenleving, buiten de culturele mainstream voelen, zal velen bekend voorkomen.

Hoewel Naima in Duitsland is geboren, opgegroeid en er een succesvolle carrière had, voelde ze zich nooit echt thuis in het land. 'Er was altijd een schaduwstem, een subtiel gevoel van anders-zijn, van 'de ander' zijn. Ook al was er geen sprake van openlijke discriminatie, toch klonk de onuitgesproken boodschap: 'je hoort er niet bij,' vertelt ze. Haar ervaringen weerspiegelen de alledaagse vormen van uitsluiting zoals Audre Lorde beschrijft: stille momenten, onuitgesproken gebaren en subtiele maatschappelijke signalen die minderheden duidelijk maken dat ze niet volledig deel uitmaken van de mainstream.
Naima vindt dat Duitsland de diverse samenleving té simpel
weergeeft en bekritiseert het daar heersende concept Leitkultur (leidende cultuur): 'Landen en hun mensen zijn heel verschillend,' zegt ze. 'Elke regio heeft eigen tradities, één leidende cultuur bestaat niet.' Volgens haar gaat Leitkultur vooral om wie er niet in past, zoals mensen die er anders uitzien, eten of bidden, en is het daarom een eenzijdig begrip dat mensen buitensluit. Naima's ervaringen als bruine moslima benadrukken hoe complex identiteit is: 'Waarom zou ik moeten kiezen tussen Marokkaans, moslim, Duits of Nederlands zijn? Identiteit draait niet om het kiezen van kanten of passen in hokjes, maar om het omarmen van allerlei elementen.' Ze ziet identiteit steeds meer als een choreografie, dynamisch reagerend op het leven. 'Ik voel me nooit gebonden aan één versie van mezelf, maar blijf evolueren en me aanpassen.'

Ergens bijhoren, in de context van toenemende migratie? Dit is wat Naima erover zegt: 'Veel Nederlanders voelen zich aan de kant geschoven. Ze ervaren een verlies van de Nederlandse cultuur. Logisch, want wijken veranderen en wantrouwen in de samenleving neemt toe. Maar in de kern zijn we allemaal hetzelfde. We mogen dan verschillen, maar ieder van ons wil erbij horen, verbinden, een gemeenschap opbouwen. We willen onze kinderen samen zien spelen. Dat is wat een thuis écht betekent.'

Het is niet het verschil dat ons verlamt, maar de stilte. Het zijn niet onze verschillen die ons scheiden, maar ons onvermogen om die verschillen te herkennen, accepteren en vieren."
Audre Lorde, Sister Outsider (1984)